هر ساله با ورود به فصول سرد سال، نگرانی بابت ابتلا به بیماری های شایع این فصول، آغاز می شود. آنفلوآنزا یکی از همین بیماری هایی است که در چندین سال گذشته و به ویژه امسال با شیوع کرونا، بیشترین نگرانی را با خود همراه داشته است. به همین علت مردم در این موقع از سال به دنبال راه هایی برای پیشگیری از آنفولانزا هستند.

عامل بیماری آنفلوآنزا نوعی ویروس است که دستگاه تنفسی را درگیر می کند. شاید بتوان گفت به دلیل سرما دوست بودن این ویروس، بیماری آنفلوآنزا در فصول سرد سال شایع تر است. اگرچه برخی گمان می کنند که تجمع افراد در محیط های سربسته در این فصول، عامل شیوع این بیماری عفونی است.

آنفلوآنزا تقریبا مانند سرماخوردیگی اما با شدت بسیار بیشتر از آن است. این بیماری شروع بسیار ناگهانی دارد. به طوری که فرد مبتلا حتی می تواند ساعت شروع بیماری را نیز به خاطر آورد.

آنفلوآنزا بیشتر علائم تحتانی مانند تنگی نفس، تنفس های تند و سرفه های بسیار شدید دارد، در حالی که سرماخوردگی شامل علائم تنفسی فوقانی مثل ریزش اشک، آبریزش بینی، عطسه و سرفه های سطحی تر است.

قبل از اینکه درمورد پیشگیری از آنفولانزا صحبت کنیم، بهتر است کمی با این بیماری و علائم آن آشنا شویم.

علائم بیماری آنفلوآنزا

می توان گفت تقریبا 33 درصد از افراد مبتلا به آنفلوآنزا، فاقد علائم این بیماری هستند. علائم بیماری آنفلوآنزا ممکن است یکی دو روز پس از ابتلا، به طور ناگهانی بروز پیدا کند.

احتمال دارد در مراحل اولیه ابتلا به بیماری، تشخیص آنفلوآنزا از سرماخوردگی قدری مشکل باشد. آنفلوآنزا علائمی به صورت ترکیبی از سرماخوردگی و سینه پهلو، بدن درد، سردرد و کوفتگی دارد.

در بیشتر موارد، لرز و بدن درد از نخستین نشانه های ابتلا به این بیماری است. اما یکی از نشانه های رایج در روزهای اول ابتلا نیز تب بسیار بالا است. در این حالت دمای بدن فرد مبتلا به 38 یا 39 درجه سانتی گراد رسیده که باعث ماندن وی در بستر می شود.

فرد مبتلا به بیماری آنفلوآنزا، در تمامی بدن خود احساس درد و تیر کشیدن خواهد داشت که این دردها در پشت پاها و سر و گردن و به طور کلی در قسمت پشت بدن بیشتر هستند.

مهم ترین نشانه ها برای تشخیص ابتلا به بیماری آنفلوآنزا، ترکیب تب و سرفه تشخیص داده شده است. هنگامی که دمای بدن از 38 درجه سانتی گراد فراتر رود، دقت در تشخیص بیشتر خواهد شد.

علائم آنفلوآنزا معمولا پس از سه روز فروکش می کند، اما در برخی موارد امکان دارد که بیش از 2 هفته هم این علائم ادامه داشته باشند.

به طور کلی می توان علائم آنفلوآنزا را در موارد زیر خلاصه کرد:

• تب و لرز
• سرفه
• گرفتگی بینی
• آبریزش بینی
• گلودرد
• گرفتگی صدا
• گوش‌درد ‏(en)‏
• درد ماهیچه
• خستگی
• سردرد
• تحریک و آبریزش چشم
• قرمزی چشم‌ها، گرگرفتگی پوست (به‌ویژه صورت)، دهان، گلو و بینی
• در کودکان، علائم گوارشی مانند استفراغ، اسهال، و درد شکمی

در میان این علائم، برخی هستند که از سایر موارد خطرناک تر محسوب شده و ممکن است منجر به بیماری های خطرناک تر شوند. به هنگام بروز آنها، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. این علائم که می توان آن ها را علائم اضطراری نامید شامل موارد زیر می شود:

• تنگی نفس
• درد قفسه ‌سینه
• سرگیجه
• کنفوزیون (پریشانی و کاهش هشیاری)
• استفراغ مفرط
• علائمی از آنفلوانزا که بهبود می‌یابند، اما سپس با بروز تب بالا و سرفهٔ شدید پسرفت می‌کنند. (می‌تواند نشانه ابتلا به سینه ‌پهلوی باکتریایی باشد)
• رنج کبود (رنگ پوست یا مخاط، آبی یا کبود می شود)
• تب بالا یا راش (دانه های سرخ روی پوست که با خارش همراه است)
• ناتوانی از نوشیدن مایعات

عوارض ابتلا به آنفلوآنزا

یکی از دلایلی که پیشگیری از آنفولانزا بهتر از درمان آن است، بخاطر عوارضی است که ممکن است این بیماری برای افراد مبتلا به همراه داشته باشد.

اگرچه دوره عادی و طبیعی آنفلوآنزا 3 الی 4 روز است، اما به دلیل اینکه در جریان آنفلوآنزا، میکروب های دیگری نیز به بدن حمله می کنند، ممکن است موجب پیدایش عفونت های ثانویه مخصوصا در دستگاه تنفس فرد مبتلا شود. به این معنا که بیماری آنفلوآنزا مقاومت بدن را کاهش داده و بستری مناسب برای ابتلا به بیماری های دیگر فراهم می کند.

به همین منظور برای جلوگیری از شیوع این بیماری، باید به سرعت افراد مبتلا را از افراد سالم جدا کرده و هوای اتاق بیماران را گندزدایی کرد.

راه های سرایت بیماری آنفلوآنزا

دوره سرایت بیماری آنفلوآنزا از یک روز پیش از بروز علائم آن، تا یک هفته بعد از آن است. به طور کلی این زمان بین 5 تا 10 روز متغیر است. همچنین این دوره برای کودکان زیر پنج سال و افراد مسن و بیماران با ضعف ایمنی طولانی تر خواهد بود.

بیماری آنفلوآنزا به دو روش مستقیم و غیرمستقیم سرایت پیدا می کند.

در تماس مستقیم، قطرات تنفسی فرد بیمار به شخصی که تا فاصله حدودا یک تا دو متری او قرار دارد پرتاب شده و می تواند موجب انتقال عفونت به اطرافیان بیمار شود.

در تماس غیر مستقیم، ممکن است ویروس آنفلوآنزا ساعت ها در شرایط سرد و رطوبت کم محیط زنده بماند. در این شرایط ویروس از طریق تماس دست با سطوح و اشیاء آلوده، و سپس تماس با چشم، بینی و دهان به فرد منتقل شود.

بر اساس گفته های معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، شایع ترین راه انتقال ویروس آنفلوآنزای انسانی فصلی، به صورت مستقیم و از طریق قطرات تنفسی بزرگ، یعنی با سرفه یا عطسه فرد مبتلا است.

چون این قطرات تنفسی بزرگ عموما فاصله ای کمتر از یک متر را طی می کنند، این نوع انتقال ویروس نیازمند تماس نزدیک فرد بیمار با فرد سالم است.

ویروس آنفلوآنزا روی سطوح سخت و بدون منفذ 24 تا 48 ساعت زنده می ماند. این تاثیر بر روی پارچه، کاغذ و نسج تا 12 ساعت ماندگاری داشته و بر روی دستها کمتر از 15 دقیقه، آن هم فقط در سطوح با تعداد زیادی ویروس، باقی خواهد ماند.

اهمیت پیشگیری از آنفولانزا

آنفلوآنزا نوعی بیماری عفونی است که می تواند خفیف یا شدید بوده و حتی گاهی موارد منجر به مرگ بیمار شود.

غیر قابل پیش بینی بودن وقوع اپیدمی این بیماری، سرعت بسیار بالای انتشار آن، و مرگ و میر زیاد آن، به خصوص در گروه های در معرض خطر، باعث می شود که بیشتر در مورد این بیماری مراقب کرده و در زمینه راه های پیشگیری از آنفولانزا مطالعه داشته باشیم.

راه های پیشگیری از آنفولانزا

بهترین راه پیشگیری آنفولانزا آموزش و اطلاع رسانی است. با آموزش رعایت اصول بهداشتی به جامعه، تا حد بسیار زیادی می توان از ابتلا به بیماری و شیوع آن جلوگیری کرد.

یکی از مواردی که در سال های اخیر برای پیشگیری از آنفولانزا و بسیاری دیگر از بیماری ها از جمله کووید 19 آموزش داده شده، شستن مکرر دست ها است. همین کار ساده، افراد را تا 70 درصد در برابر این بیماری مصون می کند.

ضروری است که افراد برای پیشگیری از آنفلوآنزا، دست های خود را در طول شبانه روز به طور مکرر، با آب و صابون و یا مایع شوینده شستشو دهند. دقت داشته باشید که دست ها پس از اینکه کاملا کف آلود شدند، باید حداقل 20 ثانیه تمام زوایای آن شسته شود.

استفاده از ماسک، به خصوص در مکان های عمومی و شلوغ، یکی دیگر از راه های پیشگیری از آنفولانزا است.

در کنار رعایت اصول بهداشتی مانند موارد بالا، برخی از پزشکان تزریق واکسن آنفلوآنزا را نیز تجویز می کنند. واکسیناسیون در برابر آنفلوآنزا در تمامی افراد با سن بیشتر از شش ماه که در معرض ابتلا به این بیماری هستند، انجام می شود.

بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفلوآنزا، اواخل تابستان و قبل از شیوع این بیماری است. این واکسن تاثیر دوره ای داشته و باید هر سال تکرار شود.

راه های پیشگیری از آنفولانزا بدون واکسن

تزریق واکسن، تنها راه پیشگیری از آنفلوآنزا نیست. به علاوه بسیاری از افراد هستند که علاقه ای به راهکارها و درمان های شیمیایی ندارند. در ادامه برای پیشگیری از آنفولانزا راه هایی طبیعی را ذکر می کنیم.

مهم ترین راه جهت پیشگیری تمامی بیماری ها از جمله آنفلوآنزا، تقویت سیستم ایمنی بدن می باشد. سیستم ایمنی بهتر، در گرو تغذیه مناسب تر می باشد، به همین جهت باید به تغذیه خود اهمیت دهید.

1- وزن خود را متعادل نگه دارید

همه می دانیم چاقی و اضافه وزن از عوامل بروز بسیاری از بیماری هاست. علاوه بر این، چاقی یکی از عوامل کاهش سیستم ایمنی بدن بوده که احتمال بروز بیماری های عفونی مانند آنفلوآنزا را افزایش می دهد.

از طرف دیگر لاغری نیز باعث کاهش سیستم ایمنی بدن شده و به همین دلیل بسیاری از بیماری های عفونی مانند عفونت های تنفسی در افراد لاغر بیشتر دیده می شود.

لاغری بیش از حد به ویژه با رژیم های لاغری، دریافت ناکافی انرژی و بسیاری از مواد مغذی را به همراه دارد که موجب کاهش توان دفاعی بدن می شود.

2- از میوه ها و سبزیجات تازه استفاده کنید

میوه ها و سبزیجات تازه منبع غنی از ویتامین های A و C هستند که تاثیر بسیار زیادی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارند.

حتی گفته شده است که مصرف ویتامین  C بعد از بروز اولین علائم بیماری، باعث کاهش طول دوره بیماری و شدت آن می شود.

3- کودک را با شیر مادر تغذیه کنید

کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، بدن آنها از سیستم ایمنی بالاتری برخوردار است. واضح است که شیر مادر ایمن ترین غذا برای کودک است که لاکتوفرین موجود در آن سیستم ایمنی کودک را تقویت می کند.

4- سیر را در برنامه غذایی خود فراموش نکنید

سیر یک آنتی بیوتیک طبیعی قدرتمند سرشار از آنتی اکسیدان هاست. سیر با تحریک سلول های سفید خون، موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می شود. همچنین آنتی اکسیدان های موجود در سیر، از آسیب رساندن رادیکال های آزاد به ساختار سلولی جلوگیری می کنند.

5- استرس و اضطراب خود را کاهش دهید

امان از استرس و فشارهای روانی که عامل اصلی بسیاری از بیماری های خطرناک است. استرس و اضطراب، عامل اصلی بیماری های مرگ آور از جمله سکته قلبی، بیماری های ریوی، سرطان، اختلال و تورم کبد شناخته شده است.

استرس تاثیر مستقیمی روی سیستم دفاعی بدن داشته و موجب کاهش قدرت دفاعی بدن و ابتلا به حساسیت ها و بیماری های عفونی مانند آنفلوآنزا می شود.

6- خواب کافی و منظم داشته باشید

یکی از عوامل مهم در کاهش ایمنی بدن و ابتلا به بیماری ها، نداشتن خواب کافی است. بسیاری از هورمون های بدن انسان در ساعات خواب ترشح شده و در واقع یکی از راحت ترین راه های حفظ سلامتی، تنظیم خواب و داشتن استراحت کافی است.

ساعت خوابیدن در شب اهمیت بسیاری در ترشح هورمون های لازم بدن دارد. خواب قبل از نیمه شب، نسبت به خواب بعد از نیمه شب در سلامتی بدن موثرتر است. بهترین ساعت برای خوابیدن در شب، حدود ساعت 10 شب است.

فهرستی از راه های پیشگیری از آنفولانزا

پس اگر بخواهیم راه های پیشگیری از آنفولانزا را به صورت خلاصه جمع بندی کنیم، عبارت اند از:

• رعایت بهداشت فردی؛ شامل شستن مکرر دست ها، استفاده از ماسک.
• تزریق واکسن پیشگیری از آنفولانزا در اواخر فصل تابستان.
• کنترل وزن و توجه به بحث تغذیه.
• تغذیه کودک با شیر مادر.
• استفاده از میوه ها و سبزیجات تازه.
• استفاده از سیر در برنامه غذایی.
• خواب کافی و منظم.
• کاهش استرس و اضطراب.
• و موارد دیگری که منجر به تقویت سیستم ایمنی بدن می شوند.

توصیه هایی جلوگیری از شیوع بیماری آنفلوآنزا

ویروس آنفلوآنزا در تمامی ماه های سال فعال است ولی در فصول سرد سال یعنی پاییز و زمستان، فعالیت بیشتری دارد. به همین علت بهتر است که به هنگام ابتلا به این بیماری نیز، برای جلوگیری از ابتلای دیگران و شیوع بیماری، اصول بهداشت فردی را رعایت کرد.

در پایان این مقاله چند توصیه برای جلوگیری از شیوع این بیماری در جامعه آورده ایم. امیدواریم که افراد مبتلا به آنفلوآنزا با عمل به توصیه های زیر، مانع از شیوع بیشتر آن در جامعه و مبتلا شدن افراد سالم شوند.

1- از دست دادن و روبوسی تا حد امکان بپرهیزید.

2- در صورت داشتن نشانه های سرماخوردگی از حضور در اجتماعات پرهیز کرده تا دیگران را مبتلا نکنید.

3- دست های خود را به صورت مداوم و با دقت با آب و صابون بشویید، به ویژه هنگامی که از بیرون به منزل بر می گردید.

4- در مدارس سعی شود دانش آموزان دارای علائم سرماخوردگی تا زمان بهبودی کامل به منزل هدایت شوند، همچنین این اصل در مهد کودک ها نیز رعایت شود.

5- در صورت بروز نشانه های سرماخوردگی، با مصرف مایعات باعث تسریع در بهبود بیماری شوید.

6- در صورت شدید بودن علائم به پزشک مراجعه نمایید.

7- استفاده از ماسک معمولی در بیماران به منظور پیشگیری از گسترش ویروس در جامعه توصیه می شود.

8- هنگام عطسه و سرفه جلوی دهان و بینی خود را با گودی آرنج بگیرید.

9- خانم های باردار در رعایت اصول پیشگیری دقت کامل داشته باشند.

امیدواریم که همواره تنی سالم و لبی خندان داشته باشید.